Cały region nadbałtycki, od Danii po Rosję, dzięki rozgałęzionej sieci miast hanzeatyckich stanowił w Średniowieczu wiodący pod względem gospodarczym obszar Europy. Na obecnym terytorium północnych Niemiec położonych jest kilka „metropolii” z tamtych lat. Po dziś dzień świadkami ówczesnej potęgi ekonomicznej pozostają wzniesione w tym okresie budowle. Utrzymane w stylu gotyckim, budowane z milionów cegieł powstawały w większości w okresie od roku 1200 do – z reguły – roku 1600. Te perły historii budownictwa odnajdujemy dziś w formie wiejskich kościołów i katedr, kamienic i ratuszów, a także bram i murów miejskich, zawsze w otoczeniu przepięknej przyrody.
Niemcy
Barth
Barth to małe miasteczko położone nad Bałtykiem w Meklemburgii-Pomorzu Przednim, oddalone zaledwie 8 kilometrów od półwyspu Darß. Barth, które w 2015 roku otrzymało status uzdrowiska, często nazywane jest „Bramą do Darß”. Można tu poczuć nadmorski klimat i fakt, że miejscowa gospodarka w dalszym ciągu związana jest z morzem. W XIX wieku Barth miało jedną z najbardziej znanych i najlepiej prosperujących stoczni Północy i dlatego nadal można je porównywać do typowych miast hanzeatyckich, choć Barth nigdy nie był częścią Hanzy. Jego symbol, ponad 80-metrowy kościół Mariacki, imponujący budynek położony w centrum starego miasta, do dziś służy za morski punkt orientacyjny. Wiele zabytkowych średniowiecznych budowli świadczy o imponującej historii kultury tego miejsca. Od początku tysiąclecia to małe miasteczko nad Zatoką Bodden, liczące 8 600 mieszkańców, nazwało się „Miastem Wineta”, gdyż berlińscy naukowcy powiązali kiedyś w swoich badaniach Barth z miejscem, w którym miało się znajdować legendarne, zatopione miasto Wineta. Czy to prawda? Tego nie wiemy na pewno. Ale, jak to zwykle bywa z legendami, prawdopodobnie w przekazach znajdzie się jakieś ziarno prawdy. Czasem większe, czasem mniejsze. Mit Winety poznać można w „Vineta Bürgerhaus”, otwartym w 2022 roku, który jako nowoczesny „Haus des Gastes”, czyli ośrodek dla turystów, oferuje całoroczną, przyjazną dla rodzin […]
Wismar
Hanzeatyckie miasto Wismar wraz ze Stralsundem zostało w 2002 roku wpisane na Listę Światowego Dziedzictwa Kultury UNESCO. Jego najważniejszymi zabytkami są: historyczny port, potężne gotyckie ceglane kościoły, gotyckie kamienice mieszczańskie i rynek. Historyczne centrum miasta zachowało swój średniowieczny układ urbanistyczny i jest przykładem typowego nadmorskiego miasta handlowego lokowano na prawie lubeckim. Zachowana starówka z wieloma cennymi zabytkami pokazuje polityczne znaczenie i bogactwo tego nadbałtyckiego miasta w średniowieczu. Ewangelicko-Luterański Kościół Parafialny św. Mikołaja w Wismarze od 2010 roku jest członkiem Europejskiego Szlaku Gotyku Ceglanego.
Frankfurt (Oder)
Od 1999 roku Frankfurt (Oder) nosi miano „Miasta Kleista”, ponieważ to właśnie tutaj urodził się i studiował poeta Heinrich von Kleist. O wielkiej przeszłości tego starego hanzeatyckiego miasta świadczą gotyckie budowle ceglane, takie jak kościół Mariacki z niepowtarzalnymi, kolorowymi witrażami zwanymi „Szklaną Biblią” czy Sala koncertowa Carla Philippa Emanuela Bacha, będąca dawniej wyjątkowym kościołem franciszkańskim. Miasto jest dumne z ponownie założonego w 1991 roku Europejskiego Uniwersytetu Viadrina.
Greifswald
Uniwersyteckie Miasto Hanzeatyckie Greifswald leży pomiędzy dwiema największymi, niemieckimi wyspami – Rugią i Uznamem, bezpośrednio nad Zatoką Greifswaldzką. Do rozwoju miasta, obok Hanzy, przyczyniło się założenie uniwersytetu w 1456 roku. Uniwersytet w Greifswaldzie stał się centrum życia społecznokulturalnego. Międzynarodową sławę miasto zawdzięcza obrazom jednego z najbardziej znaczących dla okresu romantyzmu artysty, Caspara Davida Friedricha, który ruiny klasztoru Eldena uczynił centralnym motywem swojej malarskiej twórczości.
Eberswalde
Eberswalde został nazwany „miastem lasu”, ponieważ wokół miasta rozciągają się ogromne kompleksy leśne. Kiedyś w Eberswalde znajdowała się duża Walcownia i przemysł metalowy, a dziś, dzięki studentom Wyższej Szkoły Zrównoważonego Rozwoju, to tętniące bogatym życiem kulturalnym miasto.
Rostock
The Hanseatic city of Rostock was granted the city rights in 1218. It is a city of crafts and industry, home to one of the oldest universities in Europe (1419) and the centre of a strong bourgeoisie. Today, Rostock is a modern centre on the southern Baltic Sea. From the 13th to the 16th century, Rostock was one of the leading Hanseatic cities and acquired a highly representative character due to its large number of stately patrician and trading houses. The brick buildings still preserved from that period demonstrate the diligence and craftsmanship of their builders.
Tangermünde
W urokliwej dolinie rzeki Tanger około 1000 roku na terenie dawnego przedzamcza powstało miasteczko Tangermünde. O ogromnym znaczeniu Tangermünde jako miasta hanzeatyckiego i drugiej rezydencji cesarza Karola IV świadczą jego zabytki gotyckie. Do dziś miasto zachowało swój średniowieczny charakter. Starówka miasta otoczona niemal w całości murami obronnymi z zachowanymi do dziś trzema brami. W centrum miasta znajdują się wspaniały ratusz i kościół pw. św. Stefana.
Neukloster
Spokojne miasto Neukloster leży przy jeziorze Neuklostersee pośród różnorodnych krajobrazów pojezierza, wody, lasów, łąk i pagórków. Tereny te są doskonałe na długie spacery i wypoczynek na łonie natury. Miasteczko przetrwało II wojnę światową prawie bez zniszczeń, dlatego wiele w nim śladów historii i średniowiecznych budowli. Po zjednoczeniu Niemiec odnowiono tu pieczołowicie wiele typowych dla małego miasteczka domów. Miasteczko liczy 3900 mieszkańców i trudno jest się tu zgubić.
Bardowick
Bardowick jest jedną z najstarszych miejscowości Niemiec Północnych. We wczesnym średniowieczu, zanim został zniszczony za czasów panowania Henryka Lwa, był ważnym centrum handlu. Ta przepiękna okolica świetnie nadaje się na rowerowe wycieczki.
Burg Stargard
Tylko kilka kilometrów od wspaniałych bram miejskich Neubrandenburga leży „klejnot średniowiecza” – zamek Burg Stargard w miejscowości o tej samej, słowiańskiej nazwie. Przez wiele lat na zamku prowadzono prace renowacyjne. Burg Stargard to najbardziej na północ wysunięty, zachowany zamek w Niemczech i jednocześnie najstarsza świecka budowla w Meklemburgii-Pomorzu Przednim. Do najciekawszych atrakcji przyrodniczych tej okolicy należą m.in. Pojezierze Meklemburskie i Park Narodowy Müritz. Burg Stargard (zamek w Stargardzie) był kiedyś politycznym i strategicznym centrum wschodniej Meklemburgii. Po raz pierwszy wzmianka o mieście pojawiła się w dokumencie pochodzącym z 1170 roku. Margrabiowie brandenburscy nakazali w latach 1236–1270 zbudować zamek na miejscu słowiańskiego grodziska obronnego. Gotycki kompleks zamkowy składa się z 13 ceglanych budowli. Cały zespół otacza potężna fosa. Wznosząca się na 38 metrów wieża obronna (Bergfried) stała się symbolem miasta. Oprócz zamku warto zobaczyć również kościół pw. św. Jana i dawny Szpital Ducha Świętego.
Güstrow
W Güstrow, jednym z najpiękniejszych miast w sercu Meklemburgii, mieście Barlacha, kultura i przyroda żyją ze sobą w szczególnej symbiozie. W tej dawnej rezydencji książąt można odnaleźć wszystkie style architektury, od gotyku ceglanego po klasycyzm. Gotycka katedra, kościół farny i pałac kształtują dzisiejszy obraz miasta, który można zobaczyć, spacerując staromiejską trasą turystyczną oraz promenadą wzdłuż murów miejskich, zahaczając o niepowtarzalny układ zabudowy obejmujący rynek, ratusz i kamienice.
Lübeck
Wiodąca rola „królowej Hanzy“, którą Lubeka odgrywała przez kilka stuleci, widoczna jest jeszcze do dzisiaj w panoramie miasta. Samostanowienie, władza i bogactwo wolnych mieszczan i kupców, znalazły odzwierciedlenie w budowlach ceglanego gotyku tego hanzeatyckiego miasta, które w roku 1987 zostało wpisane na Listę Światowego Dziedzictwa Kultury UNESCO. Przykładem może być tu zabytkowy rynek ze słynnym ratuszem i kościołem Mariackim – „matką wszystkich gotyckich kościołów”. Lista budowli ceglanego gotyku w tym hanzeatyckim mieście jest długa. Każda z nich, ze swoją własną historią, zasługuje na uznanie. Mamy tu bowiem – obok takich sław jak brama Holstentor czy zabytkowy ratusz – budowle, które w prawdziwym tego słowa znaczeniu wyróżniają się na tle miejskiej panoramy, a w szczególności kościoły. Siedem wież to symbol światowego miasta, jakim była Lubeka: kościół Mariacki z podwójną wieżą, kościół pw. św. Piotra, Katedra, kościół pw. św. Jakuba oraz kościół pw. św. Idziego. Świątynie te są imponujące, lecz nie pokazują całego bogactwa miasta.
Wolgast
Książęce miasto Wolgast położone nad rzeką Peeną liczy dziś 12,5 tysiąca mieszkańców i często nazywane jest „bramą na wyspę Uznam”. Most nad rzeką Peene, największy most zwodzony w północnych Niemczech, łączy Wolgast z wyspą Uznam i nadaje temu portowemu miastu niepowtarzalny wygląd. W tym liczącym 750 lat mieście książąt z linii pomorsko-wołogoskiej warto zobaczyć pełne uroku uliczki, zaułki i zapomniane podwórza, historyczne fasady i budowle. Przykłady pięknych gotyckich kościołów można również zobaczyć w pobliskim Lassan, gdzie znajduje się halowy kościół pw. św. Jana, jak również kościół pw. św. Michała w Krummin.
Stralsund
W porcie kołyszą się w takt fal stojące tam statki, żaglowiec Gorch Focka mieni się bielą, a dookoła czuć zapach wędzonych ryb. Tylko rzut kotwicą dzieli port od ratusza, którego widowiskowa fasada stała się symbolem Stralsundu – wpisanego na Listę Światowego Dziedzictwa Kultury UNESCO. Stralsund, bogaty w zabytkowe budowle reprezentujące style z różnych epok, wyróżnia się przede wszystkim czerwienią gotyckiej cegły. Jako wzorcowe miasto hanzeatyckie, z niemal niezmienionym układem urbanistycznym, jest dzisiaj świadectwem władzy i bogactwa nadbałtyckich miast w średniowieczu.
Chorin
Idylliczna wioska Chorin położona jest bezpośrednio przy linii kolejowej Berlin–Szczecin i posiada niewielki dworzec. Klasztor o tej samej nazwie co miejscowość oddalony jest od stacji kolejowej o kilka kroków. Kościół dawnego klasztoru cysterskiego w Chorin stał się wzorcem dla wielu kościołów budowanych w okolicy. Początek budowy datuje się na 1273 rok.
Bad Doberan
Położone wśród bujnych bukowych lasów i łagodnych wzgórz miasto Bad Doberan oddalone jest zaledwie kilka kilometrów od Morza Bałtyckiego. W 1186 roku zakon cystersów zbudował tu klasztor, który wkrótce stać się miał najważniejszym w całej Meklemburgii. Ten zespół klasztorny dziś jest symbolem miasta. Druga ważna epoka w rozwoju miasta rozpoczęła się, gdy Wielki Książę Fryderyk Franciszek I ogłosił Doberan swą letnią rezydencją. W 1793 roku założył w Heiligendamm pierwszy niemiecki nadbałtycki kurort, a w Doberan wybudowano w tym czasie szereg klasycystycznych budynków.
Lüneburg
Tysiącletni Lüneburg fascynuje swoimi zabytkowymi budowlami i urokiem tętniącego życiem ośrodka akademickiego. Wąskie, wybrukowane uliczki starego miasta zapraszają turystów do odkrywania uroków Lüneburga. Port urzeka wiekowymi, jakby wyrastającymi znad wody kamienicami, starym żurawiem i nastrojowymi knajpkami leżącymi bezpośrednio nad wodą. Hanzeatycki Lüneburg otoczony jest wieloma miejscowościami, w których podziwiać można ciekawe gotyckie kościoły ceglane. Należą do nich: Adendorf, Barskamp, Betzendorf, Dahlenburg, Embsen, Lüdersburg, Neetze, Radegast, Scharnebeck i Thomasburg.
Flensburg
Ta perła leżąca nad Zatoką Flensburską zachwyca starymi domami i dworami rodzin kupieckich, czterema średniowiecznymi kościołami i tętniącym życiem portem. Flensburg przez ponad 400 lat znajdował się pod panowaniem Królestwa Danii i znany był jako „miasto rumu”. Dawniej mieściło się tu ponad 200 wytwórni rumu i liczne cukrownie. Obecnie funkcjonują tu jeszcze dwie wytwórnie rumu. Wyjątkowo piękna jest spokojna dzielnica kapitańska na zboczu wschodniego brzegu i imponujący Spichlerz Kompanii Zachodnioindyjskiej na zachodnim brzegu Fiordu Flensburskiego.
Buxtehude
Przed bramami wielkiego hanzeatyckiego brata, Hamburga, na skraju niemieckiego zagłębia drzew owocowych o nazwie Altes Land, leży Buxtehude liczące obecnie 40 tysięcy mieszkańców. Nazwa „bajkowe miasto” pochodzi od „Bajki o zającu i jeżu” (Hase und Igel). Miejscem szczególnie przyciągającym turystów do tego miasta jest Stare Miasto, ze swoimi uliczkami, zespołem kanałów, jak również z gotyckimi budowlami i domami szachulcowymi z ostatnich 500 lat.
Neubrandenburg
777 lat historii i nowoczesności w jednym – serdecznie witamy w Neubrandenburgu – mieście czterech bram Zbliża się wyjątkowy jubileusz Neubrandenburga: w 2025 roku miasto czterech bram będzie obchodzić swoje 777-lecie istnienia! Zarówno mieszkańcy, jak i odwiedzający mogą przeżyć podróż w czasie poprzez historię, kulturę i unikalne tradycje tego tętniącego życiem miasta. Neubrandenburg, trzecie co do wielkości miasto Meklemburgii-Pomorza Przedniego, położone malowniczo nad brzegiem jeziora Tollensesee, stanowi gospodarcze oraz kulturalne serce regionu Pojezierza Meklemburskiego. Emanuje niepowtarzalnym urokiem dzięki dobrze zachowanemu historycznemu centrum i jednej z najbardziej imponujących średniowiecznych fortyfikacji północnych Niemiec. Szczególnie wyróżniają się cztery gotyckie bramy miejskie, które jako symbol Neubrandenburga łączą przeszłość z teraźniejszością. W obrębie swych historycznych murów obronnych Neubrandenburg oferuje doskonałą mieszankę tradycji i nowoczesności. Okazały kościół Mariacki jest architektoniczną perłą gotyku ceglanego, w której dziś mieści się nowoczesna sala koncertowa. To miejsce sprawia, że historia staje się żywa: niepowtarzalna atmosfera gotyckiej architektury łączy się z muzycznymi doznaniami, które w tej formie są wyjątkowe. Daj się zafascynować Europejskim Szlakiem Gotyku Ceglanego na żywo w mieście, które jest dumne ze swojej historii, a jednocześnie spogląda w przyszłość. Witamy w Neubrandenburgu, mieście czterech bram – odkryj to, co najlepsze z 777-letniej historii!
Ribnitz-Damgarten
Miasto Bursztynu Ribnitz-Damgarten leży pomiędzy hanzeatyckimi miastami – Rostokiem i Stralsundem. Jest bramą do przepięknego, nadmorskiego regionu położonego wokół półwyspu Fischland-Darß-Zingst. W 1950 roku dawne, pomorskie miasto graniczne Damgarten i meklemburskie Ribnitz zostały ze sobą połączone. Oba miasta oferują piękne porty i pieczołowicie odnowione starówki. Fascynujące „złoto morza” nadało miastu Ribnitz-Damgarten „bursztynowy” przydomek.
Żeńskie klasztory, Lüneburg
O niegdyś niezwykle bogatym klasztornym krajobrazie Księstwa Lüneburg świadczy dzisiaj jeszcze sześć żeńskich klasztorów. Najstarszy z nich to Walsrode (sprzed 986 roku), później powstał Ebstorf (ok. 1160 roku), Lüne (w 1172 roku), Wienhausen (około w 1230 roku), Medingen (w 1241 roku) i Isenhagen (w 1243 roku). Ebstorf, Lüne, a później też Walsrode zorganizowane były zgodnie z regułą benedyktyńską. Medingen, Wienhausen i Isenhagen należały do zakonu cystersów. Klasztory Lüneburga zachowały się nie tylko jako zwarte kompleksy budynków, lecz również dzięki kontynuacji ich pierwotnego przeznaczenia – te średniowieczne kompleksy zakonne przetrwały jako klasztory ewangelickie. Obok architektury ważne są również ogromne zbiory średniowiecznych i nowożytnych elementów wystroju wnętrz. Oprócz „Mapy Świata” z Ebstorf tylko nieliczne przykłady stanowią pochodząca z ok. 1500 roku figura Chrystusa w Wienhausen czy wykonany w 1494 roku pastorał w Medingen. Wszystkie klasztory można zwiedzać tylko jako część wycieczki z przewodnikiem, ponieważ są jeszcze zamieszkane.
Anklam
To miasto narodzin pioniera lotnictwa Otto Lilienthala położone jest w idyllicznym krajobrazie nad brzegiem rzeki Peene. Pierwsza pisemna wzmianka o mieście pochodzi z 1243 roku, natomiast w 1264 roku otrzymało prawa miejskie. W 1283 roku Anklam przystąpiło do Hanzy. Dzisiaj nie tylko bliskość morza i pięknych nadbałtyckich plaż, ale także samo oblicze miasta, ukształtowane przez architekturę gotyku ceglanego sprawiają, że Anklam stało się atrakcyjnym celem podróży.
Bützow
Miasto Bützow wraz ze swoją Kolegiatą stanowi centrum Ziemi „Bützower Land”. Położony pomiędzy miastami Güstrow, Schwerin, Wismar i Rostock jest łatwo dostępny, a dla wielu stanowi również niespodziankę. Obok Kolegiaty i zamku godne zobaczenia są tutaj: das Krumme Haus (Wygięty Dom), w którym mieści się Muzeum z pomnikiem; Dom Sztuki (Kunsthaus), Park Miniatur oraz neogotycki ratusz. Prawie w całości odrestaurowane centrum miasta, położone pomiędzy Warnow i jeziorem Bützower See, zachęca do spacerów. Na Ziemi „Bützower Land” znajdują się takie zabytki, jak: Klasztor w Rühn, wiejskie kościoły gotyckie, kręgi kamienne „Boitiner Steintanz”, lecz również liczne pojedyncze jeziora, zachwycająca przyroda, warsztaty rzemieślników, pracownie artystów czy liczne kawiarnie, które dziś stały się wspaniałymi celami podróży.
Parchim
Parchim położony jest pomiędzy dwiema niemieckimi metropoliami – Berlinem i Hamburgiem, w takiej samej odległości od meklemburskiego wybrzeża Bałtyku – wzgórz moreny czołowej. Bogata w lasy i wodę okolica, z najwyższymi daglezjami Europy, licznymi bagnami i znakomicie rozbudowaną infrastrukturą turystyczną, oferuje wiele atrakcji na lądzie, w wodzie i powietrzu.
Prenzlau
Odwiedzających Prenzlau witają widoczne już z daleka wieże kościoła Mariackiego, które wraz z wieżą kaplicy pw. Ducha Świętego i wieżą bramy miejskiej Mitteltor tworzą słynną „panoramę czterech wież”. O świetności miasta w późnym średniowieczu świadczą ponadto dobrze zachowane gotyckie zabudowania klasztoru Dominikanów i Franciszkanów, kaplica pw. św. Jerzego i mury miejskie z sześcioma wieżami. Dzięki wystawie ogrodniczej, która przyciągnęła w 2013 roku bardzo wielu gości, to miasto położone nad jeziorem Unteruckersee stało się jeszcze bardziej zielone i popularne.
Brandenburg an der Havel
Pierwszym miejscem lokacji dzisiejszego miasta była wyspa na rzece Haweli, na której stał najpierw zamek warowny ówczesnych słowiańskich Hawelan. Zdobycie wyspy (w roku 1150/57) przez Alberta I Brandenburskiego, zwanego Albertem Niedźwiedziem, umożliwiło położenie podwalin pod budowę katedry w 1165 roku. Niedługo po tym powstały dwa szybko rozwijające się miasta, stare i nowe miasto (Altstadt i Neustadt) Brandenburg, które przez stulecia pozostawały najważniejszymi miastami Marchii Brandenburskiej. Dzisiaj, z ponad 400 zabytkowymi budowlami, Brandenburg nad Hawelą należy do najciekawszych i najlepiej zachowanych miast Brandenburgii.
Pasewalk
To 750-letnie historyczne miasto położone nad rzeką Uecker zostało podczas II wojny światowej w dużym stopniu bardzo zniszczone. Pomimo tego zachowały się tu 2,5-kilometrowe mury obronne z wtopionymi w ich strukturę domami obronnymi i wieżami. Centrum miasta przywrócono dawną świetność. Pasewalk prezentuje się jako małe przytulne miasto, w którym dobrze się żyje i wypoczywa.
Stendal
To hanzeatyckie miasto Stendal, gospodarcze, kulturalne i administracyjne centrum Starej Marchii, otrzymało prawa miejskie i handlowe ok. 1165 roku i do XV wieku przekształciło się w kwitnące miasto hanzeatyckie. W tym okresie powstały tu typowe, kościelne i świeckie budowle gotyku ceglanego, które dzisiaj widoczne są w panoramie miasta. Stendal posiada dobrze zachowaną i odrestaurowaną starówkę, na terenie której znajdują się stare kamienice mieszczańskie również z czasów powstania miasta.
Jüterbog
Jüterbog położony jest pośrodku regionu Flämig, około 60 kilometrów na południe od Berlina. Dawniej stał się sceną reformacji, kiedy to Johann Tetzel w swoim kazaniu w obronie doktryny o odpustach rozzłościł Lutra, przebywającego w niedalekiej Wittenberdze. Po trzech zachowanych klasztorach, pozostałościach bram miejskich i najstarszym w Bradenburgii ratuszu z pięknie zdobionym szczytem można rozpoznać dziś, że miasto w przeszłości było średniowieczną metropolią i centrum handlu.